ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Καθηγητής Βασίλειος Γκίκας, Ακαδημαϊκός

"Εισαγωγή στη Φιλοσοφική Σκέψη, τι σημαίνει να είσαι Άνθρωπος".

Στη Φιλοσοφία, πρόκειται για μια Εισαγωγή στη Φιλοσοφία. Ως Φιλοσοφία της έννοιας της Ανθρώπινης Φύσης, η Φιλοσοφία θεωρεί το Ανθρώπινο Άτομο ως Γνώστη, ως Πρόσωπο σε σχέση με άλλα Πρόσωπα, με την Κοινωνία, με τον Θεό και με τον Τελικό Σκοπό της Ανθρώπινης Ζωής.

Θα εξετάσω διαφορετικούς Φιλοσοφικούς Απολογισμούς γιά το τι σημαίνει να είσαι ο Εαυτός σου. Εμείς, ως Ανθρώπινα Όντα, δεν είμαστε απλώς απλοί Υλικοί Οργανισμοί και θα διερευνήσω τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι Φιλόσοφοι, από διαφορετικές Εποχές, έχουν προσπαθήσει να το ορίσουν περισσότερο. Με τον τρόπο αυτό, θα εξηγήσω διάφορες πτυχές που χαρακτηρίζουν τη ζωή μας ως συγκεκριμένα Ανθρώπινη, όπως η συνειδητή Ευαισθητοποίηση, ο Λόγος κι η Γνώση, η Ελευθερία, ο Χρόνος (το παρελθόν και το μέλλον), η Προσωπική Ταυτότητα, η Ενσάρκωση κι η Ευθύνη. Θα θέσω ορισμένα πολυετή Φιλοσοφικά Ερωτήματα, όπως το ζήτημα της Σχέσης μεταξύ του Κόσμου και του Εαυτού μας.

Εξετάζω τον τρόπο με τον οποίο η Φιλοσοφία αναζητά θεμελιώδη χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν τη ζωή ως μία σωστή Ανθρώπινη Ζωή, ρωτά γιά την τελική της έννοια ή τον Σκοπό και θέτει ερωτήματα γι' αυτό που μετρά ως Καλή Ζωή. Θα επιδείξω την κατανόηση των διαφόρων προσεγγίσεων του Φιλοσοφικού Ζητήματος του τι σημαίνει να είσαι Άνθρωπος.

Τι σημαίνει να είσαι Άνθρωπος; ή, θέτοντας το σημείο με μεγαλύτερη ακρίβεια, τι λέμε γιά τους άλλους όταν τους περιγράφουμε ως Ανθρώπους; η απάντηση σε αυτή την ερώτηση δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται. Γιά να είναι Άνθρωπος, να είναι ένας από εμάς, αλλά αυτό προκαλεί το ζήτημα της Κλάσης των Πλασμάτων στην οποία αναφέρομαι. Δεν μπορούμε να στραφούμε στην Επιστήμη γιά μιά απάντηση. Μερικοί Παλαιοανθρωπολόγοι προσδιορίζουν την Κατηγορία του Ανθρώπου με το Είδος Homo sapiens, άλλοι το εξισώνουν με ολόκληρο το Γένος Homo, κάποιοι το περιορίζουν στο Υποείδος Homo Sapiens sapiens και μερικοί το παίρνουν για να καλύψουν ολόκληρη την Οικογένεια Ανθρωποειδών. Αυτές οι διαφορές απόψεων δεν οφείλονται σ' έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων. Η απουσία οποιασδήποτε αντίληψης σχετικά με το είδος των αποδεικτικών στοιχείων που μπορούν να διευθετήσουν το ζήτημα της Ομάδας ή των Ομάδων Πρωτευόντων, θα πρέπει να θεωρηθούν ως Ανθρώπινα.

Οι Βιολόγοι δεν είναι εξοπλισμένοι για να μας πουν εάν ένας οργανισμός είναι ανθρώπινος οργανισμός, επειδή ο Άνθρωπος είναι μία Λαϊκή Κατηγορία, παρά Επιστημονική. Ορισμένες Λαϊκές Κατηγορίες αντιστοιχούν περισσότερο ή λιγότερο με ακρίβεια σ' Επιστημονικές Κατηγορίες. Για παράδειγμα, η Λαϊκή Κατηγορία νερό συνοδεύεται από την Επιστημονική Κατηγορία H2O. Στη φιλοσοφική φρασεολογία, το νερό λέγεται ότι είναι αναγώγιμο σε H2O, πράγμα που σημαίνει ότι το H2O δεν είναι τίποτα πάνω από το νερό κι επομένως κάθε δήλωση που ισχύει για το νερό ισχύει επίσης και για το H2O. Αλλά δεν είναι κάθε Κατηγορία Λαϊκή, η οποία μπορεί να μειωθεί σ' Επιστημονική. Εξετάστε την Κατηγορία ζιζάνιο: τα ζιζάνια δεν έχουν βιολογικές ιδιότητες που να τα διακρίνουν από μη ζιζάνια. Στην πραγματικότητα, θα μπορούσαμε να ξέρουμε τα πάντα, για να γνωρίζουμε βιολογικά για ένα φυτό, αλλά ακόμα δεν ξέρουμε ότι είναι ζιζάνιο. Έτσι, τουλάχιστον από αυτή την άποψη, η ύπαρξη του Ανθρώπου είναι περισσότερο σαν να είναι ζιζάνιο παρά σαν να είναι νερό. Εάν αυτό σας ακούγεται περίεργο, πιθανότατα είστε ήδη δεσμευμένοι σε μιά ή άλλη αντίληψη του Ανθρώπου (για παράδειγμα, όλα τα Μέλη του Homo sapiens είναι ανθρώπινα). Ωστόσο, οι ισχυρισμοί όπως ένα ζώο είναι Ανθρώπινο μόνο αν είναι Μέλος του Είδους Homo sapiens προβλέπονται και δεν ανακαλύπτονται. Αποφασίζοντας ότι όλοι και μόνο οι Homo sapiens είναι Άνθρωποι, εκφράζουμε μία προτίμηση για το πού θα πρέπει να σχεδιαστεί το όριο που χωρίζει τους Ανθρώπους από τους μη-ανθρώπους, αντί ν' ανακαλύπτουμε πού βρίσκεται αυτό το όριο.

Εάν η Επιστήμη δεν μπορεί να μας δώσει έναν απολογισμό του Ανθρώπου, δεν μπορούμε να απευθυνθούμε στον Λαό για μια απάντηση, διότι αυτή η Στρατηγική πολλαπλασιάζει το πρόβλημα και δεν το επιλύει. Όταν εξετάζουμε τον τρόπο με τον οποίο οι απλοί Άνθρωποι χρησιμοποίησαν τον όρο Ανθρώπινο και τα Ισοδύναμά του σε Πολιτισμούς και σε ολόκληρη την Ιστορία ανακαλύπτουμε ότι συχνά (ίσως ακόμη και τυπικά) Μέλη του Είδους μας εξαιρούνται ρητά από την Κατηγορία του Ανθρώπου. Είναι γνωστό ότι οι Ναζί θεωρούν τους Εβραίους ως μη Ανθρώπινα Πλάσματα (Untermenschen) κι ότι οι Ισπανοί Άποικοι του 15ου αιώνα είχαν παρόμοια στάση προς τους Αυτόχθονες Κατοίκους των Καραϊβικών νησιών, όπως κι οι Βορειοαμερικανοί προς τους σκλαβωμένους Αφρικανούς. Ένα άλλο παράδειγμα παρέχεται από τη φαινομενικά ατελείωτη συζήτηση για το ηθικά παραδεκτό της άμβλωσης, το οποίο σχεδόν πάντα στρέφει το ερώτημα εάν το έμβρυο είναι Ανθρώπινο Ον.

Η έννοια του Ανθρώπου είναι μπερδεμένη, αλλά, είναι δυνατόν να διακρίνουμε μία βαθύτερη Τάξη στο φαινομενικό Χάος. Η εικόνα φαίνεται χαοτική μόνο αν υποτεθεί ότι ο Άνθρωπος ορίζει μία συγκεκριμένη Ταξινομική Κατηγορία σε όλο το πλάτος (σε κάθε δυνατό Κόσμο, όπως λένε οι Φιλόσοφοι). Αλλά, αν τη θεωρούμε ως μια ευρετηριακή έκφραση -έναν όρο που παίρνει το περιεχόμενό του από το πλαίσιο στο οποίο εκφράζεται-, προκύπτει μία πολύ διαφορετική εικόνα.

Οι παραδειγματικοί δείκτες περιλαμβάνουν λέξεις όπως τώρα, εδώ κι εγώ. Οι περισσότερες λέξεις ονομάζουν ακριβώς το ίδιο πράγμα, ανεξάρτητα από πότε, από πού κι από ποιον λέγονται. Γιά παράδειγμα, όταν κάποιος οπουδήποτε χρησιμοποιεί σωστά την έκφραση Πύργος του Άιφελ, ονομάζει μία και την αυτή αρχιτεκτονική δομή. Αντίθετα, η λέξη τώρα ορίζει τη στιγμή στην οποία λέγεται η λέξη, η λέξη εδώ ονομάζει τον τόπο όπου εκφωνείται κι η λέξη εγώ ονομάζει τον Άνθρωπο που το λέει, η λέξη Ανθρώπινη λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο που κάνουν αυτές οι λέξεις.

Όταν περιγράφουμε τους άλλους ως Ανθρώπους, λέμε ότι είναι Μέλη του Φυσικού μας Είδους. Τι είναι Φυσικό: ο καλύτερος τρόπος γιά να κατανοήσουμε την έννοια των Φυσικών Ειδών είναι να τ' αντιπαραβάλλουμε με Τεχνητά Είδη. Οι Πιλότοι του αεροπλάνου είναι ένα Τεχνητό Είδος, όπως οι Οπαδοί του Red Sox κι οι κάτοικοι του Νιου Τζέρσεϋ, επειδή υπάρχουν μόνο βάσει ανθρώπινων γλωσσικών και κοινωνικών πρακτικών, ενώ τα Φυσικά Είδη (για παράδειγμα, χημικά στοιχεία κι ενώσεις, μικροφυσικά σωματίδια και, πιό αμφιλεγόμενα , βιολογικά είδη) υπάρχουν έξω εκεί στον Κόσμο. Οι έννοιές μας για Φυσικά είναι έννοιες που υποδηλώνουν ότι αντιστοιχούν στις διαρθρωτικές παραβιάσεις ενός Κόσμου ανεξάρτητου από τον νου, στη ζωντανή μεταφορά του Πλάτωνα "έκοψαν τη Φύση στις αρθρώσεις τους". Τα ζιζάνια είναι ένα τεχνητό είδος, επειδή υπάρχουν μόνο βάσει ορισμένων γλωσσικών συμβάσεων και κοινωνικών πρακτικών, αλλά οι pteridophyta (φτέρες ) είναι Φυσικό Είδος, διότι, αντίθετα με τα ζιζάνια, δεν είναι ευαίσθητες στις γλωσσικές μας Συμβάσεις.

Το 1872, μία Γυναίκα, γνωστή μόνο ως Earnest Englishwoman, Έμπειρη Αγγλίδα, δημοσίευσε μια επιστολή με τίτλο "Είναι ΟΙ Γυναίκες Ζώα;", στην οποία διαμαρτυρήθηκε ενάντια στο γεγονός ότι οι Γυναίκες δεν αντιμετωπίστηκαν ως πλήρως Άνθρωποι. Στην πραγματικότητα, το Καθεστώς τους ήταν χειρότερο από αυτό των ζώων: οι Κανονισμοί που απαγόρευαν τη σκληρότητα εναντίον σκύλων, αλόγων και βοοειδών ήταν σημαντικά πιο επιθετικοί από τους Νόμους κατά της σκληρότητας στις Γυναίκες. Η ειλικρινής κραυγή της Earnest Englishwoman ήταν για τις Γυναίκες να γίνουν ζώα, για ν' αποκτήσουν το Καθεστώς που τους αρνήθηκε, επειδή δεν ήταν μέρος της Ανθρωπότητας.

Αντιμετωπίζω το βαθύ ζήτημα του τι σημαίνει να είσαι Άνθρωπος παρά ζώο. Πώς αποκλείονται οι Άνθρωποι από την Πολιτική Προσωπικότητα, πώς αποκτά κάποιος Δικαιώματα. Η διάκριση μεταξύ των δυο εννοιών είναι μία θολή γραμμή, μόνιμα υπό κατασκευή. Αναρωτιέμαι για την ανθρώπινη κατάσταση των χιμαιρών ή για την Ηθική της Έρευνας των Βλαστοκυττάρων. Οι πολιτικές αποκαλύψεις κι η Επιστημονική Πρόοδος έχουν επανατοποθετήσει τα σύνορα Ανθρώπου-ζώου με ανησυχητική ταχύτητα. Διερευνώ την Κληρονομιά περισσότερων από δύο αιώνων και προσβλέπω στο τι μπορεί να έχει το μέλλον για την Ανθρωπότητα, τις Γυναίκες και τα ζώα.

Οι Φιλόσοφοι διακρίνουν τη γλωσσική σημασία των δεικτικών εκφράσεων από το περιεχόμενό τους, το περιεχόμενο ενός ευρετηρίου είναι ό, τι ονομάζει. Για παράδειγμα: εάν είπατε είμαι εδώ, η λέξη εδώ ονομάζει το σημείο όπου κάθεστε. Η γλωσσική της έννοια είναι ο τόπος όπου είμαι, όταν λέω εδώ: αν ο Άνθρωπος σημαίνει το Φυσικό μου Είδος, τότε αναφερόμενος σ' ένα όνιο ως Ανθρώπινο, βλάπτει τον ισχυρισμό ότι ο άλλος είναι Μέλος από το Φυσικό Είδος που ο Ομιλητής πιστεύει ότι είναι. Αυτό εξηγεί πολύ γιατί η δήλωση της φόρμας είναι Ανθρώπινη στο στόμα ενός Βιολόγου μπορεί να σημαίνει το x είναι Μέλος του Είδους Homo sapiens, ενώ η ίδια δήλωση στο στόμα ενός Ναζιστή μπορεί σημαίνει ότι το x είναι Μέλος της Φυλής των Άριων. Αυτό σημαίνει να είσαι Άνθρωπος.

 

 

Professor Vasilios Gikas, Academician

"Introduction to Philosophical, Thinking what it means to be Human?"

 

Introduction to Philosophical, Thinking what it means to be Human?

In Philosophy, it is an Introduction to what Philosophy is. As a Treatment of the meaning of Human Nature, Philosophy considers the Human Person as a Knower, as a Person in Relation to other Persons, to Society, to God, and to the End -Purpose- of Human Life.

I will examine different Philosophical Accounts of what it means to be yourself. We, as Human Beings are more than mere Material Bodies and I will inquire into the different ways in which Philosophers, from different Eras, have attempted to define this more. In doing so, I will explain several aspects that characterize our lives as specifically Human, such as Conscious Awareness, Reason and knowledge, Freedom, Time (past and future), Personal Identity, Embodiment, and Responsibility. I will raise certain perennial Philosophical Questions, such as the question concerning the Relation between World and the Self.

I examine the way Philosophy looks for Fundamental Characteristics that identify Life as a Properly Human Life, ask about its ultimate meaning or Purpose, and raise questions about what counts as a Good Life. I will demonstrate an understanding of the various approaches to the Philosophical Question of what it means to be Human.

What does it mean to be Human? or, putting the point a bit more precisely, what are we saying about others when we describe them as Human? answering this question is not as straightforward as it might appear. To be Human is to be one of us, but this begs the question of the Class of Creatures to which I refer. We can’t turn to Science for an answer. Some Paleoanthropologists identify the Category of the Human with the Species Homo Sapiens; others equate it with the whole Genus Homo, some restrict it to the Subspecies Homo Sapiens sapiens, and a few take it to encompass the entire Hominin Lineage. These differences of opinion are not due to a scarcity of evidence. The absence of any conception of what sort of evidence can settle the question of which Group or Groups of Primates, should be counted as Human.

In 1872, a Woman, known only as An Earnest Englishwoman, published a letter titled "Are Women Animals?”, in which she protested against the fact that Women were not treated as fully Human. In fact, their Status was worse than that of animals: Regulations prohibiting cruelty against dogs, horses, and cattle were significantly more punitive than Laws against cruelty to Women. The Earnest Englishwoman’s heartfelt cry was for Women to become animals in order to gain the Status that they were denied on the grounds that they were not part of Mankind.

I address the profound question of what it means to be Human, rather than an animal. How are People excluded from Political Personhood, and how does one become entitled to Rights? The distinction between the two concepts is a blurred line, permanently under construction. I wonder about the Human Status of chimeras or the Ethics of Stem Cell Research. Political disclosures and Scientific Advances have been re-locating the Human-animal border at an alarming speed. I explore the Legacy of more than two centuries and I look forward to what the future might hold for Humans, Women, and animals.

Biologists aren’t equipped to tell us whether an organism is a human organism because a Human is a Folk-Category, rather a Scientific one. Some Folk-Categories correspond more or less precisely to Scientific Categories. I use an example, the Folk-Category water is coextensive with the Scientific Category H2O. In the Philosophical Jargon, water is said to be reducible to H2O, which means that H2O is nothing over and above water, and therefore any statement that is true of water is also true of H2O. But not every Folk Category is even approximately reducible to a Scientific one. Consider the Category of weed. Weeds don’t have any biological properties that distinguish them from non-weeds. In fact, we could know everything there is to know biologically about a plant, but still, we do not know that it's a weed. So, at least in this respect, being human is more like being a weed than it is like being water. If this sounds strange to you, it is probably because you are already committed to one or another conception of the Human (for example, that all and only Members of Homo sapiens are Human). However, claims like an animal are human only if it is a member of the species Homo sapiens are stipulated rather than discovered. In deciding that all and only Homo sapiens are Humans, one is expressing a preference about where the boundary separating Humans from non-Humans should be drawn, rather than discovering where such a boundary lays.

If Science can’t give us an account of the Human, we cannot turn to the Folk for an answer, because this Strategy multiplies the problem rather than resolving it. When we look at how ordinary People have used the term Human and its Equivalents across Cultures and throughout the span of History, we discover that often (maybe even typically) Members of our Species are explicitly excluded from the Category of Human. It’s well-known that the Nazis considered Jews to be non-Human Creatures (Untermenschen) and that 15th-century Spanish Colonists took a similar stance towards the Indigenous Inhabitants of the Caribbean islands, as did North Americans toward enslaved Africans. Another example is provided by the seemingly interminable debate about the moral permissibility of abortion, which almost always turns on the question of whether the embryo is a Human Being.

The concept of the Human is confusing, but it’s possible to discern a deeper Order in the seeming Chaos. The picture only seems chaotic if one assumes that Human designates a certain Taxonomic Category across the board (in every possible World, as Philosophers like to say). But, if we think of it as an indexical expression -a term that gets its content from the context in which it is uttered-, a very different picture emerges.

Paradigmatic indexical terms include words like now, here, and I. Most words name exactly the same thing, irrespective of when, where, and by whom they are uttered. For instance, when anyone anywhere correctly uses the expression the Eiffel Tower, they are naming one and the same architectural structure. In contrast, the word now names the moment at which the word is uttered, the word “here” names the place where it is uttered, and the word I names the person uttering it, the word Human works in much the same way that these words do.

When we describe others as Human, we are saying that they are members of our own Natural Kind.

What’s a Natural Kind: the best way to understand the notion of Natural Kinds is to contrast them with Artificial Kinds. Airplane Pilots are an Artificial Kind, as are Red Sox fans and residents of New Jersey, because they only exist by virtue of human linguistic and social practices, whereas Natural Kinds (for example, chemical elements and compounds, microphysical particles, and, more controversially, biological species) exist out there in the World. Our concepts of Natural are concepts that purport to correspond to the structural fault lines of a mind-independent world, in Plato’s vivid metaphor, they "cut nature at its joints". Weeds are an artificial kind because they exist only by virtue of certain linguistic conventions and social practices, but Pteridophyte (ferns) is a Natural Kind because, unlike weeds, their existence is insensitive to our linguistic conventions.

Philosophers distinguish the linguistic meaning of indexical expressions from their content. The content of an indexical is whatever it names. For example, if you were to say I'm here, the word here names the spot where you are sitting. Its linguistic meaning is the place where I'm when I utter the word here. If Human means my own Natural Kind, then referring to a Being as Human boils down to the assertion that the other is a Member of the Natural Kind that the speaker believes herself to be. This goes a long way towards explaining why a statement of form x is Human, in the mouth of a Biologist might mean x is a Member of the Species Homo sapiens, while the very same statement in the mouth of a Nazi might mean x is a Member of the Aryan Race. That's what it means to be Human.